Consent. Super krachtig als je het goed kent, en kunt! Consent besluitvorming is een proces dat de facilitator en de deelnemers aan besluitvorming helpt om gestructureerd tot een effectief besluit te komen. Als je er net mee kennis maakt en je oude gewoontes en manieren nog de vrije hand laat, dan kan het echter ook een enorm rommeltje worden. De sleutel tot succes? Oefenen! En dan bedoelen we zowel voor de deelnemers als voor degene die begeleidt. En o ja, het helpt om tenminste alvast deze valkuilen bij consent besluitvorming te kennen.

Valkuil 1: de suggestieve vraag

Consent besluitvorming start met een ronde van verhelderende vragen. Deze is bedoeld om zeker te weten dat de aanwezigen het voorstel begrijpen en ook allemaal op dezelfde manier interpreteren. Iets wat niet altijd even vanzelfsprekend is. In deze ronde verwacht je dus vragen als ‘wat betekent…?’ of ‘er staat hier … wat bedoel je daar precies mee?’. Deze vragen bieden meer inzicht in het voorstel. Maar je hebt ook deelnemers die in de vragenronde een kans zien om alvast een mening of subtiele oplossing aan te dragen. Die kun je vaak herkennen aan ‘ik zie hier … staan, maar zou het niet een goed idee zijn als…?’. Tuurlijk, de zin eindigt met een vraagteken, maar daar is ook alles mee gezegd.

Is dat dan zo erg, hoor ik je denken? Nou, ja! Want je besteed tijd aan deze suggesties, zonder dat expliciet is of we hier überhaupt wel iets mee moeten. Probeer als facilitator deze vragen te pareren, door weer even te herinneren aan het doel met de opmerking ‘ik hoor je vragen of het een goed idee is (of dat jouw mogelijkheid ook zou kunnen), maar wat begrijp je precies niet aan het voorstel?’. Goede kans dat ze het wel begrijpen en eigenlijk een bezwaar hebben. Laat ze daar nog maar even op kauwen. Eerst zorgen voor duidelijkheid!

Valkuil 3: Ruimte geven voor meningen

Misschien wel de grootste valkuil (wij hebben er nog regelmatig last van) uit de reeks van valkuilen bij consent besluitvorming is het bieden van ruimte voor meningen. Je bent als facilitator een soort scheidsrechter voor de groep, die ze faciliteert in het lekker spelen van het spelletje van het nemen van besluiten. Maar net als op het voetbalveld, gaan sommige mensen er in de vergadering ook met gestrekt been in. Soms verhuld door een lief ‘mag ik hier even iets over zeggen?’ Op het moment dat je daarmee instemt omdat je verwacht dat er een nuttige bijdrage uitkomt volgt er een ‘ik VIND dit dus enorme onzin en blablabla…’.

Laat je dit gebeuren, dan is vaak het einde zoek. Want als de ene deelnemer ruimte krijgt om even lekker te ventileren, dan zal de volgende dat ook willen. En zich zelfs beroepen op het feit dat de voorgaande spreker wel even zijn zegje mocht doen. Probeer daar maar weer eens uit te komen. Dus wees bij voorbaat streng, maar rechtvaardig. Laat de deelnemers weten welke stappen je wilt volgen en ze hiermee instemmen. Dat biedt je gelijk de ruimte om het proces strak te begeleiden en iedereen dezelfde behandeling te geven. Wel zo eerlijk!

Valkuil 4: Eerst alle bezwaren horen

Bij het ophalen van bezwaren maken wij gebruik van handgebaren. Zo zie je in een oogopslag of er mogelijke bezwaren zijn om op te lossen. En zorg je ervoor dat je iedereen individueel laat zien zij kunnen instemmen met het voorstel. Geen beïnvloeding dus! Wanneer er bezwaren getoond worden (open hand) wil het nog wel eens voorkomen dat de facilitator de neiging om eerst alle bezwaren te horen niet kan onderdrukken. ‘We gaan uit van gelijkwaardigheid, dus ik moet ze allemaal de kans geven om hun bezwaar te delen toch?’. Hoewel dit logisch klinkt, is de uitwerking alles behalve gelijkwaardig. Want hoe maak je vervolgens de keuze welk bezwaar je als eerste gaat oplossen? Gaan we daarvoor dot-voten? maken we gebruik van een meerderheidsstem? Of wil je een consent besluit nemen op het voorstel welk besluit als eerste aan te pakken?

Liever maken wij gebruik van willekeur. Het is namelijk niet erg om gewoon ergens te beginnen, het bezwaar te toetsen bij de groep en een aanpassing te doen. Goede kans dat met deze aanpassing ook andere bezwaren weggenomen zijn. En dat kan je weer snel zien door even de handgebaren te gebruiken.

Valkuil 5: Een bezwaar gelijk oplossen

Bij het ophalen van bezwaren, blijkt er een mogelijk bezwaar te zijn. We spreken van een mogelijk bezwaar omdat we de groep eerst nodig hebben om te toetsen of hetgeen iemand ziet inderdaad herkend wordt als schade of een argument voor verbetering. Doe je dit niet, dan bied je iedereen alsnog de kans om persoonlijke voorkeuren toe te voegen aan het voorstel. Zolang ze maar zo slim zijn om te zeggen ‘ik heb een bezwaar…’.

Bedenk: Je hebt geen bezwaar omdat je iets vindt, maar omdat je iets ziet wat in de weg staat van het bereiken van het doel dat we met elkaar proberen nastreven. En wanneer we dat argument als groep erkennen als een bezwaar, dan is het dus ook niet meer van jou, maar van de groep. Pas dan maken we de stap om hem op te lossen en het voorstel aan te passen. Tot die tijd is het een concept, ofwel 0.9 versie van een bezwaar.

Nou vraag je je waarschijnlijk af of dit alle valkuilen bij consent besluitvorming waren. Om eerlijk te zijn: nee. Er zijn er nog veel meer. Maar je moet zelf ook nog wat uit te zoeken hebben toch? En wil je dat niet alleen, maar samen doen, kijk dan eens naar de open trainingen die wij aanbieden waarin consent een rode draad vormt, of ons consent spel!